حمیدرضا معصومیان | شهرآرانیوز؛ محله «افسر» خیابانی است بابیشاز یککیلومتر در مرکز مشهد؛ جایی بین ایستگاه راه آهن و حرم مطهر رضوی. دقیقترش را اگر میخواهید، اینطور میشود: خیابانی که سه خیابان شهیدهاشمینژاد، آیت ا... بهجت و بیهقی را قطع میکند. درباره این سه خیابان باید بگویم که خیابان شهید هاشمینژاد نام جدید خیابان عشرتآباد است که مستقیم راهآهن را به میدان شهدا وصل میکند. نماد زیبای وسط میدان راهآهن (المان «بهسوی او» اثر مرحوم یعقوب دانشدوست) از این خیابان بهخوبی دیده میشود. خیابان آیت ا... بهجت هم که تا همین چند سال پیش، خیابان آزادی نام داشت و قبلتر به خیابان شاهرضا نو معروف بود، از چهارراه شهدا یا همان نادری سابق به راه آهن میرسد و مسیر خوبی برای مسافرانی است که میخواهند مستقیم از راه آهن به حرم بروند.
سومین خیابان هم که البته مثل آن دو خیابان پررفتوآمد نیست و به نوعی خیابان فرعی محسوب میشود، خیابان بیهقی است که البته چندماهی نامش شده آیتا... واعظزاده. یک سمت این خیابان به ایستگاه راهآهن و سمت دیگر آن به محله دریادل و کوچه تهپلمحله میرسد که حالا شده بولوار رضوان؛ یک خیابان جدید و مدرن که کل بافت تاریخی تهپل محله را بههم ریخته است، اما آن را بهزودی به یک شریان اصلی و مهم در این بخش شهر تبدیل خواهد کرد؛ خیابانی که حرم مطهر را یکراست به ایستگاه راه آهن متصل میکند.
خیابان افسر از دو طرف بسته است. ته شرقی محله به یک بنبست میرسد؛ در نزدیکیهای کوچه نوغان و ته غربی آن به بنبست دیگری میرسد، نزدیکیهای کوچه حسینباشی. آخرین خانه سمت شرقی یک آپارتمان بزرگ است که در گذشته، خانهای بود معروف به خانه «چهلخانواری». از آن خانههای قدیمی که یک حیاط بزرگ با حوض پرآب وسطش و دورتادورش اتاقهایی بود که توی هرکدام از آنها یک خانواده زندگی میکردند با آشپزخانه و سرویس بهداشتی اشتراکی برای همه.
سمت غربی خیابان افسر، اما اینطوری نبود و الان هم نیست. چندخانه قدیمی کوچک آخر خیابان را بستهاند، البته اگر آن کوچه باریک کنارش را حساب نکنیم که راهبلدها از آنجا میتوانند ترافیک خیابان هاشمینژاد و کاشانی را قیچی کنند و سر از خیابان عبادی و کوچه حسینباشی درآورند. کمی قبلتر از این خانهها و آن کوچه باریک، مسجد محله افسر قرار دارد؛ یعنی مسجد المهدی که یکی از بیشمار مساجد این بخش از شهر است.
ایجاد محله افسر برمیگردد به زمان احداث ایستگاهراه آهن در دهه۳۰؛ اتفاقی که موجب تغییرشکل این بخش شهر مشهد شد و بهتدریج بافت کشاورزی و باغ مانند محله به خیابان، کوچه و بعد خانههای بزرگ و کوچک تبدیل شد. هفتهشت درخت توت حسابی که همین الان توی محله افسرند، یادگار دورهای هستند که این محله و محلههای اطرافش پر از درختهای توت بود.
این خیابان دراز و قدیمی که روزگاری به دو قسمت افسر غربی و افسر شرقی نامگذاری شده بود و حالا شده بهجت۲۳ و هاشمینژاد ۱۹، پر از خاطرات خاص و آدمهای خاصتر است؛ آدمهای مشتی و خالص از یک بخش اصیل شهر مشهد که خیلیهایشان دیگر نیستند؛ از یدا... شکستهبند بگیرید که حتی از شهرستانها برای جاانداختن دستوپاهای شکسته مشتری داشت تا محمود گنجیفر که توی همین محله بزرگ شد و بعد در عملیات مرصاد شهید شد تا نامش برود روی کوچههای خیابان بهجت۲۳.
اگه خدا بخواهد و عمری باشد، در همین صفحه درباره این محله و آدمهایش مینویسم؛ به این عشق و امید که یادگار بماند برای نسلهای آینده؛ محلهای که با طرحهای توسعهای که برایش بافتهاند، چند سال دیگر میرود به دل تاریخ؛ مثل تهپل محله که با همه آدمها و خاطراتش ویران شد و رفت.